Een opgewonden roepende kraai maakt me alert. Even later schiet er een flinke vogel door de boomkruinen en ondanks de grootte valt de wendbaarheid op. Vier tellen later hoor ik “keh-keh-keh-keh”. Het is voor mij duidelijk: ik ben in het territorium van de koning van het bos.
De havik verdient die naam, het is een toppredator. Niet alleen konijnen, maar ook kraaien, duiven en niet zelden andere roofvogels (sperwer, boomvalk, ransuil, buizerd) staan op het menu. Vooral de vrouwtjes zijn gigantisch met een gewicht van rond de twee kilo. Mannetjes zijn, zoals bij veel roofvogels, kleiner. Ook rond Almere broedt de havik. Het is een schaarse soort met maximaal 10-15 paar. Rustige bossen met hoge bomen zijn favoriet. Nesten kunnen vele jaren achtereen worden gebruikt en worden dan ieder jaar verder opgebouwd. Uiteindelijk kunnen de nesten daardoor enorm groot worden.
De Flora- en faunawet beschermt (o.a.) vogelnesten. Voor de meeste vogelsoorten geldt die bescherming alleen als het nest daadwerkelijk gebruikt wordt. Na de broedtijd mag het nest vernietigd worden. Voor soorten die een nest vele jaren achtereen gebruiken ligt dat anders. Die nesten zijn ook buiten de broedtijd beschermd. Een bos kappen met een haviknest gaat dus zomaar niet. In Almere hebben we veel bos, maar hier en daar wordt bos gekapt voor stedenbouw en infrastructuur. Als op ze een plek net een haviknest zit, moeten we daar rekening mee houden.
Langs de Godendreef zit bijvoorbeeld al jaren een haviknest, precies ter hoogte van een archeologisch behoudenswaardige vindplaats. Bij de aanleg van deze dreef moest daarom een keuze worden gemaakt (maar ook financiën en verkeersveiligheid speelden een rol). Voor de archeologie was het logisch om het tracé iets te verleggen, maar dan zou het haviknest sneuvelen. Uiteindelijk is gekozen voor een aanleg over de vindplaats heen, maar wel op een manier die de vindplaats niet schaadt.
Voor kustzone Poort is ontheffing gevraagd van het verbod om een ander haviknest te verwijderen. Het is dan wel noodzakelijk om compenserende maatregelen te treffen om deze magnifieke jager voor het gebied te behouden. Ook in het Beginbos en op het toekomstige Floriadeterrein weten we haviknesten te zitten.
Havik als stadsvogel?
In Duitsland is een bijzondere ontwikkeling gaande. Van schuwe bosvogel evolueert deze jager zich tot een heuse stadsvogel. Daar vervult de havik nu onbedoeld de rol van duivenoverlast-bestrijder! Vooralsnog volgen de Nederlandse haviken dit voorbeeld niet, maar het lijkt slechts een kwestie van tijd eer de havik tot broeden komt in ons eigen Beatrixpark.
Ton Eggenhuizen
Almere Natuur 