In de slootkant ligt het nest van de tafeleend goed verscholen. Toch kan het gevonden worden door een egel, die verzot is op eieren. Een ecoloog haalt de schouders op: de nestroof is immers onderdeel van het natuurlijke ecosysteem. Maar dat een wasbeer (zie nachtelijke foto gemaakt met cameraval) die eieren oppeuzelt is voor een ecoloog heel andere koek. Selectieve verontwaardiging?
De wasbeer is een exoot, hij komt van nature niet in Europa voor en is hier door de mens naartoe gebracht. Gefokt voor de pels en vervolgens ontsnapt, weet het dier hier vaste grond onder de pootjes te krijgen. Zijn ecologen tegen wasberen om de simpele reden dat hij hier niet thuis hoort? Nee, natuurlijk niet. We zijn bevreesd voor de impact die zo een nieuwkomer kan hebben in het ecosysteem. Veel exoten kennen in het nieuwe gebied geen predators en er zijn weinig andere natuurlijke mechanismen die de stand van de exoot beperken.
Een bekend patroon van nieuwkomers in een ecosysteem is dat de stand lange tijd op een zacht pitje voortsuddert, om dan vervolgens exponentieel te groeien en later weer op een hoog peil stabiliseren. Een dergelijk patroon in een grafiek gezet, heet een s-curve. Een aantal soorten haalt de exponentiële fase niet en sterft weer uit. De vrees zit hem vooral in de exponentiële fase en het effect dat de explosief groeiende populatie op zijn omgeving heeft.
Je mag aannemen dat in een gebied waar egel en tafeleend samen al lang voorkomen, de tafeleend geleerd heeft te dealen met de aanwezigheid van de egel. Maar een wasbeer heeft een andere voedselstrategie. Hij zoekt vooral langs waterkanten en is een uitstekende zwemmer. Voordat de tafeleend geleerd heeft hoe hij daar mee om moet gaan, kunnen vele legsels verloren gaan en kan de stand van de eend daaronder lijden.
Een s-curve en een zwaar stempel op het ecosysteem is lang niet altijd zeker. Er zijn legio voorbeelden van nieuwe soorten die weer uitsterven, en diverse voorbeelden van soorten die in vreedzame co-existentie met de reeds aanwezige planten en dieren leven. Het punt is echter dat je de toekomst niet van te voren kan weten en dat ingrijpen in een exponentieel groeiende populatie feitelijk al een mission impossible is.
Daarom zou de eerste verdedigingslijn moeten zijn dat voorkómen wordt dat exoten verspreid worden. Maar ja, handelsbelangen willen nog wel eens in de weg staan. Een huisdier kan toch ontsnappen. Of een zonderling meent dieren te moeten uitzetten. Verstekelingen kunnen met handelswaar mee lifte. Dan is het zaak de populatie in de kiem te smoren. Eenmaal in de exponentiële fase is er weinig meer mogelijk dat te beheersen. Na bestrijden, beheersen en beheren komt dan uiteindelijk berusting.
Ton Eggenhuizen
Almere Natuur 