Vraag een willekeurig persoon een paddenstoel te tekenen en in negen van de tien gevallen zal het resultaat de “rood met witte stippen”-vliegenzwam opleveren. Toch is dit archetype van de paddenstoel maar één van de 8000 schimmels die Nederland rijk is. Het rijk van de paddenstoelen is niet alleen groot in aantal maar ook zeer veelvormig. De witte kluifzwam is één van de vele andere vormen. Dit jaar lijkt de soort erg algemeen.
De witte kluifzwam is een grillig gevormde paddenstoel met een uit vergroeide stengeltjes bestaande stam en een hoed die nog het meest weg heeft van een verfrommeld vel papier. Het totale uiterlijk heeft veel weg van een – al eventjes bekloven – hondenkluif. De kluifzwam is net als de andere paddenstoelen het (meestal) bovengrondse voortplantingsorgaan van een schimmel. De schimmel leeft in de bodem of op ander substraat (meestal hout). We zien dus eigenlijk maar een klein deel van het hele organisme. Dit jaar zijn de kluifjes praktisch overal in Almere aan te treffen. De schimmel leeft van dood plantenmateriaal en is te vinden in bossen en lanen op humusrijke zand en klei.
Zoals gesteld, het lijkt erop dat dit jaar een topjaar voor de witte kluifzwam is. Toch geldt dat waarschijnlijk alleen voor het vruchtlichaam. De schimmel zelf zal er ook wel zijn in magere jaren, de omstandigheden zijn er dan echter niet naar om de vruchtlichamen te ontwikkelen. Deze worden alleen aangemaakt als de temperatuur en vochtigheid geschikt zijn voor het maken en verspreiden van de sporen.
In tegenstelling tot bloemen van zaadplanten vindt de bevruchting niet in de paddenstoel plaats. Ook deze vindt ondergronds plaats. Ondergrond leven namelijk “mannelijke” en “vrouwelijke” schimmels en waar deze versmelten, worden de paddenstoelen gevormd. De paddenstoel is dus niets anders dan een orgaan om de sporen te kunnen verspreiden. Bij de witte kluifzwam worden deze op de hoed gevormd.
Hoewel de witte kluifzwam er voor ons wellicht minder smakelijk uit zal zien, werd deze vroeger wel gegeten. Tegenwoordig wordt dat afgeraden. Uit onderzoek is gebleken dat de paddenstoel spijsverteringsproblemen en zelfs kanker kan veroorzaken. We kunnen dus slechts van de bizarre vormen genieten. En wellicht voor die ene niet-vliegenzwamtekenaar: probeer eens een kluifzwam!
Ton Eggenhuizen
Almere Natuur 