In 2050 – zo wordt voorspeld – woont 70% van de wereldbevolking in steden. Momenteel is dat ongeveer de helft. Dit betekent dat er voor steeds meer mensen een veilige, schone en gezonde stedelijke omgeving nodig is. Dit is een grote opgave, want ook klimaatverandering en bodemdaling zullen onmiskenbaar hun effect op leefbaarheid en gezondheid hebben. Moeten we ons – met al die grote ontwikkelingen – wel zorgen maken om plantjes en beestjes in de stad? Het zal wellicht niet verbazen dat ik als ecoloog daar anders over denk. Niet alleen omdat ik een grote stedelijke biodiversiteit leuk vind, maar ook omdat veel oplossingen juist in de stadsnatuur te vinden zijn.
Als ik gevraagd wordt om kort en bondig de voorwaarden voor stadsnatuur te schetsen, zeg ik simpelweg: VVV. De eerste V staat voor Verbinding, de tweede ook, en de derde – u raadt het al – óók. De meest voor de hand liggende verbinding is die van het verbinden van natuurgebieden onderling. Om lokale populaties sterk en vitaal te houden en verplaatsingen mogelijk te maken worden tussen natuurgebieden verbindingszones aangelegd. In stedelijke gebieden hoeven dat echt geen kilometers brede, met hekken omzoomde natuurgebieden zijn. In tegendeel, maar daarover later meer bij de derde V. In Almere wordt een fraai voorbeeld gerealiseerd tussen het Kromslootpark in het zuidwesten en de Lepelaarplassen in het noorden. Fraai, omdat die nu al gebruikt wordt door bever en otter.
Ook moet verbinding gezocht worden in de aan te leggen groen enerzijds en de van nature aanwezige randvoorwaarden anderzijds. Het groen is vele malen robuuster en goedkoper in onderhoud als gekozen wordt om de randvoorwaarden te respecteren en het groen daarbij te passen. Dus geen “grondverbetering”, geen uitheemse beplanting en accepteren van beplanting die bij de bodem past. Door “passend groen” te gebruiken, ontstaat in korte tijd een evenwichtig ecosysteem waardoor de kans op plaagvorming erg klein wordt. Bestrijding van riet op onze rijke kleibodem is vechten tegen de bierkaai.
En niet in de laatste plaats moet er verbinding gelegd worden tussen de natuur in de stad en de inwoners. Dus inderdaad geen groot hek met “verboden toegang – natuurgebied” maar bordjes met “u bent welkom”. Draagvlak voor stadsnatuur is van groot belang en het vergroot ook begrip van hoe die natuur in elkaar steekt.
Wat levert die verbonden natuur dan op voor de bewoners? Er is een overdaad aan bewijs dat natuur in de nabijheid de gezondheid bevordert en waardevermeerdering van vastgoed oplevert. Als gestreefd wordt naar zo volledig mogelijke ecosystemen, is de kans op plaagvorming gering. Stadsduiven beperk je immers het eenvoudigst met een paartje slechtvalk in de stad. Maar ook op het gebied van klimaatverandering zal groen ons veel opleveren. Zo kan waterberging droogte en wateroverlast het hoofd bieden en zal groen verkoeling geven door schaduw en verdamping in de steeds warmer wordende stad. Voor een gezonde klimaatbestendige stad is de VVV onontbeerlijk.
Ton Eggenhuizen
Almere Natuur 