Bovenin een pluim van het vossenstaart-gras zit een klein vliegje met de kont omhoog. Op het eerste gezicht lijkt ze een partner te lokken. De vorm en kleur van het achterlijf zorgen ervoor dat ik wat beter ga kijken. Iets klopt er namelijk niet. Ook vreemd is dat de vlieg rustig blijft zitten, zelfs als ik de pluim vastpak om het geheel beter te bekijken. Met een loep zie ik dat het achterlijf onnatuurlijk is opgezwollen. Het is een vlieg met een zogenaamde klapkont.
Klapkont is de volkse benaming voor een vlieg die geïnfecteerd is door een specifieke schimmel. Op “z’n zondags” heet de schimmel Entemophthora muscae. Muscae betekent “van de vlieg”, en Entomophthora insecteneter. Een vliegendodende schimmel dus. Maar voordat de vlieg dood gaat, gebeurt er eerst een bizarre geschiedenis die niet zou misstaan in een documentaire van David Attenborough.
De schimmel infecteert de vlieg via de buitenkant van het lijf. Dunne schimmeldraden groeien het insect in en bereiken uiteindelijk de hersenen. Daar neemt de schimmel het commando over. Als een zombie wordt het nog nauwelijks levende insect gedwongen een laatste reis te maken. Traag loopt de vlieg naar de top van een grasspriet of de uiteinden van bladeren. Daar aangekomen wordt de kont in de lucht gestoken en sterft de vlieg. De schimmel komt vervolgens tot volle wasdom, het achterlijf zwelt op en de schimmel is volop zichtbaar.
Voor een langsvliegende insect is een soortgenoot in deze “ontvankelijke houding” een signaal dat hij moeilijk kan bedwingen. De passant zal proberen te paren. Daarbij raakt ook hij weer geïnfecteerd en begint het verhaal weer van voor af aan. Moeten we dit necrofilie noemen of een SOA? Of een SOA na een necrofiele daad?
De vlieg kan de schimmel ook zonder voorafgaande paring opdoen. Gewoon door op een plek te landen waar de schimmelsporen toevallig eerder zijn geland. Het is ook niet voor niets dat je vliegen vaak zichzelf ziet poetsen. Besmetting via een SOA is echter vele malen effectiever. Het is aannemelijk dat de SOA-variant is geëvolueerd uit een voorouder die zich alleen via de toevallige besmetting voortplantte.
Ton Eggenhuizen
Almere Natuur 
Pingback: Geen klapkont maar moederkoren | Almere Natuur