Hij begint zijn leven als vogelpoepje, wordt dan een wesp om als zwartgrijze uil te eindigen. De gedaantewisselingen van een nachtvlinder: de elzenuil.
De elzenuil is een weinig waargenomen nachtvlinder in Nederland. De rupsen worden vaker gezien dan de vlinder zelf. De rups leeft niet alleen op elzen, maar bijvoorbeeld ook op beuk, wilg, berk en iep. Met zo een brede voedselkeuze verwacht je dat hij wel algemener zou zijn. De trucs die onderzoekers gebruiken om nachtvlinders op te sporen zijn mogelijk ook debet aan het schaarse imago. De vlinder komt nauwelijks op licht af (alleen soms op zgn. kwikdamp-lampen), komt niet op lokstroop en wordt zelden bij bloemen gezien.
De rupsen worden van juni tot in augustus waargenomen. Het eerste stadium is ook makkelijk over het hoofd te zien. Het is namelijk een perfecte imitatie van een vogelpoepje. Toevallig viel laatst mijn oog op zo’n vogelpoepje bovenop het blad van een lijsterbes. Het was pas bij een uitvoeriger inspectie dat ik er een rups in herkende. Zo zal het voedselzoekende vogels ook vergaan. Poepjes laten zij ook links liggen. En mocht een vogel toch aanvechting krijgen, wordt deze wel afgeschrikt door de lange knuppelachtige uitstulpingen. Alsof er een schimmel uit het vogelpoepje groeit.
Het tweede rupsenstadium is juist zeer opvallend. Een zwarte basis met dertien heldergele dwarsbandjes op de rug zeggen tegen mogelijke rupseneters: “pas op, giftig!”. Zo een opvallende tekening duidt op gevaar. Ook wespen maken daar gebruik van. Ze hoeven zich niet te camoufleren, de afschrikwekkende tekening is voldoende om belagers op afstand te houden. Er zijn overigens tal van dieren die meeliften op het “succes” van de wesp. Ze zijn niet giftig, bijten of steken niet, maar houden roofdieren op afstand door de wesp in uiterlijk te imiteren.
De rups met wesptekening heeft – net als het vogelpoepstadium – lange knuppelvormige uitstekels. Mocht een rupsenjager niet afgeschrikt worden door de waarschuwingskleuren, dan zijn het wel die rare uitstekels die de belager op afstand zal houden. Het kunnen immers giftige tentakels zijn. Als de rups is uitgegroeid, knaagt hij een gaatje in de boomstam. Daar overwintert en verpopt hij. In april-mei ontpopt de vlinder. Tegen een boomstam met korstmossen valt die met zijn grijs en zwartgrijze tekening niet op.
Ton Eggenhuizen
Almere Natuur 
juli 17, 2017 om 7:27 am
Hallo
Mijn vraag is is deze rups giftig of gevaarlijk voor lens of dier?
juli 17, 2017 om 8:34 am
Over de giftigheid van deze rups kan ik niet veel met zekerheid zeggen. Maar ik verwacht dat die giftigheid enorm mee zal vallen. In de evolutie is het natuurlijk zo dat het weinig zin heeft om zowel in camouflage als in giftigheid te investeren. Als je giftig bent hoef je jezelf niet te camoufleren. Doorgaans gaat giftigheid juist gepaard met signaalkleuren (vergelijk de opvallende zwartgele tekening van de limonadewesp, en de gifkikkers uit Zuid-Amerika). En dan zijn er – om het ingewikkeld te maken – ook weer tal van dieren die meeliften op de afschrikkende kleuren van de wesp (zoals de volstrekt ongevaarlijke zweefvliegen). Andersom komt niet voor, giftige dieren die camouflage-specialisten imiteren. Hun giftigheid is genoeg afweer.