Foto: Victor Eggenhuizen
Colombia stevent af op een probleem. Geen groeiende drugskartels, maar de onvoorziene gevolgen van de bestrijding ervan: nijlpaarden. Toen in 1993 de drugsbaron Pablo Escobar bij zijn arrestatie werd gedood, kreeg zijn met drugsgelden aangeschafte menagerie juist de vrijheid. Daaronder een vijftal nijlpaarden die zich in het tropisch klimaat, maar wel aan de verkeerde zijde van de Atlantische Oceaan, prima thuis voelden. Zo goed dat ze zich gingen voortplanten. Inmiddels wordt de populatie op 150 dieren geschat. Hoe dit vraagstuk moet worden aangepakt (afschot, wegvangen, sterilisatie) is nu stof voor debat. Maar ik wil het over iets anders hebben: inteelt.
De angst voor inteelt zit kennelijk goed geworteld in ons collectief geheugen. Op diverse plaatsen werd immers direct de vraag opgeworpen of deze populatie – stammend uit een zeer klein aantal dieren – niet gebukt gaat onder inteelt. Negatieve gevolgen van inteelt bij kleine populaties is echter geen zekerheid. Het gaat om kansen. De káns op inteelt is inderdaad wel groter, maar het wil niet zeggen dat de start met vijf dieren automatisch leidt tot 150 “tweekoppige nijlpaarden”. Om dat te begrijpen is wat informatie over genetica nodig. Stel, dat in een familie een zeldzame (doorgaans recessief overerfbare) genetische aandoening is die leidt tot een erfelijke ziekte. Dan zullen nakomelingen van twee familieleden een verhoogde kans hebben om die ziekte ook werkelijk te krijgen. De combinatie van een verhoogde kans bij familieleden én een erfelijke aandoening dragen dus bij aan een negatief uitpakkende inteelt.
Als in het geval van die Escobar-nijlpaarden die vijf start-dieren genetisch onderling verschillen, is het risico op inteelt al vele malen kleiner. Bovendien kunnen bij iedere nieuwe generatie mutaties ontstaan en die leiden weer tot genetische diversiteit. Dat gaat bij soorten met een hoge reproductie zoals muizen wel sneller dan bij het nijlpaard. Inteelt leidt dus niet per se tot ziekten en
misvormingen, maar kan wel resulteren in een beperkte genetische variatie. En die genetische variatie is juist belangrijk om bijvoorbeeld in te kunnen spelen op veranderende omgevingsfactoren. Die beperkte genetische variatie is na de herintroductie van de otter in Nederland lang een zorg geweest. Uit DNA-analyses bleek dat maar een klein deel van de mannetjes de bevruchting van de vrouwtjes voor hun rekening namen. Inmiddels hebben de onderzoekers die vrees grotendeels laten varen. Er zijn nu veel meer (genetisch verschillende) otters actief in de voortplanting.
Almere vormt inmiddels de schakel tussen twee otter-populaties, die van de Fries-Overijsselse merengebied en die van het Groene hart. En daarmee vormt het bovendien de genetische brug tussen deze populaties. Want hoe klein de kans op inteelt ook is, werken aan een grote genetische variatie is altijd verstandig, zeker in een dynamische wereld als de onze.
Almere Natuur 