Het klinkt zo logisch, je kweekt draagvlak voor natuur door mensen die natuur in te lokken. Maar als iets logisch klínkt, ís het dan ook logisch? Ik heb zo mijn bedenkingen. Voor natuur in de stad dicht bij de mensen, kan ik daar een heel eind in mee komen. Stadsnatuur wordt immers in de eerste plaats voor stedelingen aangelegd. Voor de hard-core natuurgebieden met hoge natuurwaarden is het zeer de vraag of het (vermeend) gewonnen draagvlak de natuurlijke draagkracht niet te boven gaat.
Vooraleerst, ik heb nooit enig onderbouwend bewijs gevonden dat openstelling van natuurgebieden ook een meetbaar positief effect op het draagvlak voor natuur heeft opgeleverd. Een meetbaar effect zou bijvoorbeeld het ledenaantal van de beherende instantie kunnen zijn. Het tegendeel lijkt het geval. Natuurmonumenten schaft de vrije toegang voor leden van haar monumenten af en prompt zien ze het ledenaantal afkalven. Wel neemt het gebruik van het natuurmonument toe. Dus genieten, ja, maar er voor betalen ho maar! Hoezo draagvlak?
Hetzelfde is te zien in vogelkijkhutten. Je kent ze wel, de hutten die erg in trek zijn bij vogelfotografen. Ik heb ooit eens in de overvolle hut in de Lepelaarplassen gevraagd (toen het bijkans oorverdovende geklik van de toestellen even verstomde) wie van de aanwezigen lid was van de beherende instantie (Flevolandschap). Niemand! Wel gebruik maken van de gratis schuilhut, maar niet bereid zijn om daar een bijdrage voor te leveren. Wederom, hoezo draagvlak?
Het aantal in “gastheer” omgeschoolde boswachters lijkt gelijke tred te houden met het aantal afvaldumpingen in de natuur. Een cynicus zal opmerken dat de mensen het natuurgebied nu in ieder geval wel goed weten te vinden. Laagdrempeligheid is het credo. Die drempel is nu zo laag dat het beter omschreven kan worden als een geul. Een valkuil waar de beheerder zelf invalt. Natuur ten dienste van de mens: desnoods wat aantasting van de natuur tolereren om het “heilige draagvlak” maar te verkrijgen. Draagvlak zou eventueel ook afgemeten kunnen worden aan het enthousiasme voor de “miss-verkiezing” van het mooiste nationale park van Nederland (2016). Enthousiasme? Slechts een half procent van de bevolking deed aan deze verkiezing mee. En dat terwijl er in Europa geen enkel land is met zo een groot aandeel vrij toegankelijke natuur als Nederland. Het Nationaal park Nieuw Land kreeg ruim 4000 stemmen. Dat is flink minder dan het aantal bezoekers dat dit gebied in een week trekt!
Nee, draagvlak krijg je niet met vrije toegankelijkheid. En ook niet met een mountainbikepad, een schaatsevenement, survivalroute of een “media-boswachter”. Dergelijke ontwikkelingen leiden eerder tot het beeld dat we onbelemmerd de natuur als decorstuk kunnen gebruiken (of om je oude versleten bankstel te dumpen). Draagvlak creëer je door liefde voor die natuur uit te stralen, met kennis en kunde. Eén TV-film van David Attenborough op prime-time levert volgens mij meer draagvlak dan de openstelling van alle Nederlandse natuurgebieden bij elkaar.
Ton Eggenhuizen
Almere Natuur 