In de gootsteen wriemelt wat. Het gladde porselein zorgt ervoor dat het beestje geen grip heeft op de ondergrond en ondanks verwoede pogingen geen centimeter vooruit komt. Op deze plek verwacht ik een zilvervisje. Een primitief insect dat verwant is aan het papiervisje en ovenvisje. De voorkeursplekken zijn redelijk gescheiden; ovenvisjes zitten op warme plekken, het zilvervisje op natte plekken en papiervisjes op droge plekken zoals golfkarton en boeken. Toch heb ik mijn twijfels dus maak maar even een foto met mijn mobiel.
De twijfel was terecht, het blijkt geen zilver- maar een papiervisje. De lange antennes en net zo lange franjestaartpennen sluiten zilvervisje uit. Kennelijk komt het papiervisje op meer plekken voor dan ik dacht. Zowel het zilvervisje als het ovenvisje hebben kortere kop- en staartsprieten. Het is nog niet eens zo lang geleden dat het papiervisje onbekend was uit Nederland. In de negentiger jaren van vorige eeuw ontdekten Beijne Nierop en Hakbijl dat er naast ovenvisjes en zilvervisjes een derde soort in onze huizen voorkwam. Het eerst bekende geval van papiervisje dateert van 1989. Dat lijkt vreemd, omdat ik ook in de jaren 70 dit soort beestjes wel zag rondkruipen. Zouden dat toen echt alleen maar ovenvisjes en zilvervisjes geweest zijn?
We noemden ze in ieder geval wel zilvervisjes. Maar net als wij waarschijnlijk vroeger thuis, hebben biologen jarenlang papiervisjes voor zilvervisjes gehouden. Dat lijkt triviaal, maar is het in wezen niet. Zilvervisjes doen weinig kwaad, maar papiervisjes kunnen flink huishouden in boeken. Ze grazen het papieroppervlakte af, inclusief drukinkt) en geven zo aardig wat schade. Die schade wordt vaak pas laat opgemerkt als de populatie papiervisjes groot is. Want wie slaat er nu maandelijks ál zijn boeken op alle pagina’s open?
Zowel zilvervisje als ovenvisje is relatief eenvoudig te bestrijden door aanpassingen van het binnenklimaat. Droogte en respectievelijk lage temperatuur kan voldoende zijn. Het papiervisje lijkt echter geschapen voor een leven in onze huizen. De gemiddelde temperatuur, de luchtvochtigheid en de beschikbaarheid van voedsel (véél meer dan papier en karton) spelen het papiervisje in de kaart. Er zijn allerlei chemische middeltjes in de handel, maar over de effectiviteit ervan is weinig te vinden. Er is wel een geschikte niet-chemische methode om de beestjes weg te vangen.
Zoals al bleek in mijn gootsteen, papiervisjes hebben geen grip op gladde objecten. Waar een vlieg zelfs ondersteboven aan glas kan hangen, is een papiervisje hulpeloos als hij erbovenop staat. Door een glazen pot aan de buitenkant tot op de bovenrand te beplakken met stroken papier zal een deel van de insecten over de rand glijden en in de pot belanden.
Ton Eggenhuizen
Almere Natuur 