Winterwesp

Ik zit op zolder te werken als ik ineens gezoem hoor, insectengezoem. De kachel staat even aan en heeft een overwinteraar gewekt. Een potje heb ik altijd wel onder handbereik, dus potje over het beestje dat voor het raam dartelt. Het blijkt een gewone wesp te zijn. Kennelijk heeft die in de herfst een droog overwinteringsplekje gevonden op onze zolder.

Van de 150 Almeerse wespensoorten is het aantal stekende soorten op de vingers van één hand te tellen. De stekers zijn de zogenaamde sociale wespen. Soorten die grote volkeren stichten, volkeren die het verdedigen waard zijn. Van deze wespen overwinteren doorgaans alleen de bevruchte koninginnen die in het voorjaar elk een nieuwe kolonie stichten. Als ik het beestje van dichtbij bekijk, zie ik dat het furieus een scherp naaldje uit haar achterlijf steekt. Ze is ook niet zo groot, het is een overwinterende werkster.

Dit is pure overlevingsdrang. Haar rol voor de wespenstand is uitgespeeld. Afgelopen zomer hielp ze met haar zusters met het bouwen en verdedigen van het nest, verzamelen van voedsel en verzorgen van de larfjes. De jonge koninginnen hebben zich laten bevruchten door de mannetjes en de kolonie is uit elkaar gevallen. Veel werksters poogden vervolgens op limonade en andere zoetigheid het sterven te rekken. Een enkeling weet dat dus kennelijk te rekken tot in de winter. Als ze de winter weet door te komen, staat ze er alleen voor.

Ik heb een groot hart voor de natuur, maar ook daar zijn grenzen aan. En een wesp is immers geen huisdier. Vanuit het besef dat wespen ook een rol in de natuur hebben, loop ik vervolgens de tuin in en laat de wesp weer los. Eigenlijk een kansloze missie. Het is te koud om een nieuw plekje te vinden. Ik zie haar wegkruipen in een bladhoop. Wellicht vindt onze tuinegel haar daar en heeft er een smakelijk klein hapje aan.

Ton Eggenhuizen

Advertentie

Wespen!

Wespen roepen doorgaans maar één associatie op: een pijnlijke steek. Maar lang niet alle wespen steken. Het is zelfs maar een heel klein groepje dat zo irritant kan zijn. Van de bijna 1500 Nederlandse wespensoorten steken er maar een handjevol. En dan zijn het ook nog alleen de vrouwtjes die dat doen.

De stekende wespen worden ook wel sociale wespen genoemd. Net als bij een bijen- en mierenvolk bestaat een sociale wespenvolk uit een koningin, een groep vrouwelijke werksters en een groep mannetjes. Alleen de koningin legt eitjes en gebruikt daar haar legboor voor. De onbevruchte eitjes leveren werksters op. Hun legboor is geëvolueerd tot de steekangel. Bevruchte eitjes leveren de mannetjes (zonder legboor of angel) op. De vrouwtjes hebben onder andere de taak om het nest te bouwen, de jongen te verzorgen en deze te verdedigen. Vandaar ook die steekangel. Dat blijkt een buitengewoon probaat middel om belagers af te schrikken. Alleen specialisten als de wespendief, een buizerdachtige roofvogel, weet er wel raad mee.

In Nederland zijn eigenlijk maar vier soorten die behoren tot de sociale wespen. Dat zijn de gewone wesp, rode wesp, duitse wesp en de hoornaar. Dat valt dan mee ten opzichte van het totaal aantal wespen. Het zijn echter wel de soorten waar we het meest mee in aanraking komen. Dat komt, omdat in de nazomer de vrouwtjes op zoek gaan naar zoetwaar. Menig terras wordt dan bezocht, vooral limonade vinden ze lekker. Vandaar ook de bijnaam limonadewesp.

De angel van een wesp heeft, in tegenstelling tot die van de bij geen weerhaakjes. De angel wordt na de steek weer ingetrokken en is klaar voor hergebruik. Zo kan een wesp makkelijk vijf steken in korte tijd toebrengen. Als je er niet allergisch voor bent, levert het alleen een langdurig pijnlijk plekje op. Een allergische reactie is andere koek. Dan gaat het afweermechanisme ongebreideld antistoffen maken. Zwelling, shock of erger kan dan het gevolg zijn.

De pijnlijke plek is al genoeg om te kijken wat je tegen de wespen kan doen. Er zijn tal van probate middeltjes te bedenken. In de eerste plaats kan gedacht worden aan een bloemrijke tuin. Van nature komen de wespen vooral op nectar af. In de natuur staan immers geen glazen limonade. Allerlei augustus-bloeiers kunnen de wespen van de tuintafel af houden. In een volledig betegelde tuin is het limonadeglas daarentegen het enige dat een wesp kan bekoren. Als het weglokken met bloeiende planten onvoldoende werkt, kan je verjagende middelen inzetten. Een halve citroen met daarin kruidnagelen gestoken helpt en ook gedroogd koffiedik op een schoteltje en dan aansteken schijnen wespen niet fijn te vinden.

Ton Eggenhuizen