Mijn zoon en ik zijn op insectenjacht in de tuin. Mijn oog valt op een klein beestje op de kersenboom. Is het nou een mugje of een motje? Snel maar even in een leefpotje vangen ter nadere bestudering. De vorm doet direct aan een zogenaamde motmug denken, maar die zijn doorgaans grijs van tint. Het wordt snel duidelijk dat dit een bijzonder beestje is. Het is zeker een motmug, maar behoort niet tot de gewone soorten. Het is de Trychomyia urbica die in Nederland als zeldzaam te boek staat.
De eerste Trychomyia urbica van Nederland werd op 1 juli 1930 gevonden en rust in de collectie van Naturalis in Leiden. Vervolgens was het heel erg lang stil en werd de tweede pas op 29 juli 2016 gefotografeerd in Noord-Groningen. De derde waarneming in Nederland (en dus de eerste in Flevoland) was dus zo maar in mijn eigen achtertuin! Naast de oranjebruine tint is ook de beadering van de vleugel kenmerkend voor deze soort.
De vraag is gerechtvaardigd of deze motmug werkelijk zo zeldzaam is. Van de motmuggen komen zo een kleine 60 soorten in Nederland voor en gelden als lastig te determineren. Er wordt dus simpelweg ook niet veel naar gekeken. De bruine kleur van T. urbica is echter wel een weggevertje voor determinatie. Dat de soort ook echt zeldzaam is, wordt daarmee wel aannemelijker. Er zijn een aantal motmuggen die in tegenstelling tot mijn motmugje heel algemeen zijn en ook vaak in huis worden gezien. Eén daarvan is Clogmia albipunctata, die zelfs een wereldwijde verspreiding heeft.
Motmuggen steken niet. Maar er zit wel een luchtje aan veel soorten. Ze leggen hun eitjes op natte plekjes met organische stoffen. Zo een plek is het afvoerputje van ons aanrecht. Over het traject van eitje tot mug doen ze één tot drie weken. Ook het mugje doet zich te goed aan het aangekoekte materiaal in onze afvoerputjes. In theorie kunnen ze dus bacteriën verspreiden. Of dat ook geldt voor T. urbica is niet te zeggen. Het motmugje hebben we het voordeel van de twijfel gegeven en weer bij de kersenboom losgelaten.
Ton Eggenhuizen
Almere Natuur 