We zijn weer op pad om zwanen te ringen. Terwijl maatje Henk naar een brug in de Bloemenbuurt loopt om de vaart af te kijken, geef ik mijn ogen de kost in plantsoen en perk. Mijn oog valt op een flinke paddenstoelenhoed die in het grasland omhoog komt. Als ik naderbij kom, zie ik zo een zestal paddenstoelen die allemaal schijnbaar in een molshoop omhoog komen. Een brede roodbruine hoed, donkere plaatjes aan de onderkant en een enorm dikke witte steel met roze vezelresten, het lijkt me opvallend genoeg om in het paddenstoelenboek te vinden. Snel wat foto’s maken en weer door met het zwanenwerk.
Thuis duik ik met kop thee in de hand de boeken in. Ik blader me suf maar kom er met de beste wil in de wereld niet uit. Wat is dat voor iets vreemds, zo opvallend en dan niet in de boeken te vinden? Ik vraag biodiversiteitsmaatje André om hulp. Die komt er in eerste instantie ook niet uit, gelukkig is de groeiplaats bij hem “om de hoek” en weet ik hem te overtuigen om poolshoogte te gaan nemen. Niet lang daarna krijg ik een “hosanna-whatsappje”. Hij is blij dat hij er langs is gegaan want voor hem was deze zwam ook nieuw. En hij wist de naam te achterhalen, het is de toverchampignon. Met de wetenschap van die naam duik ik wederom in de boeken en nu snap ik waarom ik hem niet kon vinden. Hij staat er helemaal niet in. Internet dan maar op.
De berichten op internet doen mij van de ene verbazing in de andere vallen. De soort is zo vernoemd omdat het vlees bij beschadiging als een toverbal van wit naar gifgeel en vervolgens naar purper verkleurt. Dat is op zich al redelijk bizar. Maar het wordt nog vreemder. De zwam, de enig bekende soort in zijn familie, is pas recent beschreven (in 1977) en dat nota bene in Nederland. Dat betekent dat zo een opvallende zwam voor 1977 nog nooit gezien was. Een verwante familie komt alleen in Afrika voor. Men vermoedt daarom dat de soort een tropische oorsprong heeft, maar daar nog op ontdekking wacht. De soort is inmiddels op meer plekken gezien (een eerdere melding zelfs in Almere), maar ook buiten Nederland komen waarnemingen, Duitsland, België en Engeland hebben de zwam nu ook en zelfs op de Golanhoogten komt hij kennelijk voor.
En dan die relatie met molshopen. Dat lijkt maar zo. De zwam heeft de eigenaardige eigenschap de hoed al onder de grond te ontvouwen en vervolgens in de volle breedte de bovenliggende grond op te duwen. Een grasveld met toverchampignons lijkt wel op een wild mollenfeest. De zwam is zelfs in staat stoeptegels op te duwen. Wat een soort. Wat een vondst. Wat een verhaal, gewoon terloops tijdens het zwanenonderzoek.
Ton Eggenhuizen
Almere Natuur 