Bedevaart

juni 26, 2024 door almerenatuur 1 reactie

Met 500 inwoners is Abbotsbury aan de zuidkust van Dorset een klein dorpje, maar er is zeker wat te beleven voor toeristen. Het is onderdeel van de Jurassic Coast met veel fossielvindplaatsen, ligt aan de kilometers lange Chesil Beach, heeft de overblijfselen van een middeleeuwse abdij en er zijn fraaie subtropische tuinen te bezoeken. Maar voor mij was het doel van de reis toch de ‘Swannery’. Voor een “rechtgepluimde Zwanista” als ikzelf is het een bedevaartsoord van formaat! Ik las over deze bijzondere zwanenplek bij de studie voor mijn eigen zwanenboek.  Zowel de historie als de biologie was aanleiding genoeg op de Swannery zelf te bezoeken.

Achter de voornoemde Chesil Beach ligt de Fleet, een 13 kilometer lange lagune. Hierin zorgen bijzondere omstandigheden ervoor dat van oudsher grote aantallen knobbelzwanen tot broeden komen. Zelfs zoveel dat je kan spreken van een unieke kolonie. En dat is voor zo een territoriale soort als de knobbelzwaan heel bijzonder, maar daarover later meer.

Vaak wordt gezegd dat van oudsher alle knobbelzwanen in Engeland aan ‘de kroon’ toebehoren. De koning kon dat eigendom echter ook aan anderen schenken. In de 13^e eeuw, maar mogelijk nog eerder, kregen de Benedictijner monniken van het nabijgelegen abdij het recht om de zwanen van de Fleet-lagune te beheren. Dit betekende dat alle zwanen in het gebied hun eigendom waren, ze mochten de vogels merken en ze mochten oogsten. Maar voor niets gaat alleen de zon op; een deel van de oogst ging naar de koning die er zijn feestmalen mee opsierde. Inmiddels zijn alleen de zwanen van een deel van de Thames van Koning Charles de III. Die oude rechten zoals bij Abbotsbury bleven echter wel in stand.

Het klooster werd in de 16^e eeuw verwoest (voor meer informatie: de zoektermen reformatie, Hendrik de VIII en Cromwell will do the trick) en het zwanenrecht ging over naar de lokale landadel. Deze heeft tot op de dag het recht om deze vrij levende en dus wilde populatie te beheren. De consumptie van zwanen is nu wel van maag naar ogen gegaan. Niet langer worden vogels gegeten, de oogst zit nu in het uitbaten van een toeristische trekpleister. In de wijde omgeving wordt door de AA (de Engelse ANWB) geadverteerd: “visit the baby swans!”

Omdat ik in mijn zwanenboek over deze plek schrijf, wilde ik graag mijn boek aanbieden aan de beheerder van de Swannery. Met wat mail-verkeer was dat eenvoudig geregeld en konden we ons laven aan de gastvrijheid en vriendelijkheid die zo typisch is voor de Engelsen. En die unieke kolonie? De zwanenbeheerder weet ons te vertellen hoe dat zit. Inderdaad, knobbelzwanen zijn zeer territoriaal. Van deze statige vogel wordt wel gezegd: both a lover and a fighter.  Liefdevol voor partner en nakomelingen, een tiran voor de buurfamilie. Maar als de omstandigheden goed zijn, worden de vogels inschikkelijker. En die omstandigheden zijn een combinatie van een overdaad aan voedsel voor volgroeide vogels (in Abbotsbury is dat zeegras in de lagune) en beperkte broedmogelijkheden (een veilig gebied met opgroeimogelijkheden voor de jonge vogels).

Maar ook dat komt met een prijs. Als de beheerder niet wat bescherming biedt aan de jonge vogels zullen er niet veel “baby swans” overleven. Een flink deel van de families wordt apart gehouden in kleine afgesloten ruimten totdat de jongen groot genoeg zijn. Zoals die monniken dit in de Middeleeuwen hebben uitgevonden. En dat alles in detail te zien voor de dagjesmens.